Bank Gospodarstwa Krajowego a kooperacja rozwojowa

12 godzin temu

Wprowadzone zmiany pozwolą na partycypację w środkach Ukraine Facility w kwocie do ok. 856 mln euro.
Rozszerzona zostanie rola Banku Gospodarstwa Krajowego, m.in. poprzez trwałe wpisanie BGK w system instytucji wspierających współpracę rozwojową.
Ustawa umożliwi uczestnictwo BGK w realizowaniu współpracy rozwojowej.

Bank Gospodarstwa Krajowego

Zgodnie ze stanowiskiem projektodawcy, zaprezentowanym w uzasadnieniu do ZmWspółprRozwU25, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 1034), wprowadzone zmiany mają na celu rozszerzenie roli Banku Gospodarstwa Krajowego (dalej: BGK). Osiągnięcie przedmiotowego celu ma nastąpić, w szczególności poprzez:

trwałe wpisanie BGK w system instytucji wspierających współpracę rozwojową,
powołanie w ramach BGK nowego mechanizmu – Finansowego Instrumentu Współpracy Rozwojowej (dalej: Instrument),

tworząc tym samym systemowe rozwiązanie umożliwiające BGK funkcjonowanie jako bank rozwojowy na arenie międzynarodowej. Wpisanie BGK do grona podmiotów mogących realizować współpracę rozwojową poza terytorium UE umożliwi ministrowi adekwatnemu do spraw finansów publicznych, działającemu w uzgodnieniu z ministrem adekwatnym do spraw zagranicznych, skoordynowanie działań podejmowanych przez BGK z zadaniami określonymi w wieloletnim planie współpracy rozwojowej przyjmowanym przez Radę Ministrów.

Współpraca rozwojowa – nowa definicja

Pojęcie współpracy rozwojowej uregulowane jest w art. 2 ust. 3 ustawy z 16.9.2011 r. o współpracy rozwojowej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1384; dalej: WspółprRozwU). Zgodnie z dotychczas obowiązującym stanem prawnym, przez współpracę rozwojową rozumie się ogół działań podejmowanych przez organy administracji rządowej w celu udzielania państwom rozwijającym się lub ich społeczeństwom, zgodnie z zasadą solidarności międzynarodowej:

pomocy rozwojowej polegającej w szczególności na: a) promowaniu i wspieraniu rozwoju demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, w tym rozwoju parlamentaryzmu, zasad dobrego rządzenia i przestrzegania praw człowieka, b) wspieraniu ich trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego, podejmowaniu działań zmierzających do redukcji ubóstwa i poprawy stanu zdrowia ludności oraz podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych ludności (art. 2 ust. 1 WspółprRozwU);
pomocy humanitarnej udzielanej państwom rozwijającym się lub w wyjątkowych wypadkach innym państwom, polegającej w szczególności na zapewnieniu pomocy, opieki i ochrony dla ludności, która została poszkodowana w wyniku konfliktów zbrojnych, klęsk żywiołowych lub innych kryzysów humanitarnych spowodowanych przez naturę lub człowieka. Ponadto przez współpracę rozwojową rozumie się także działania edukacyjne na rzecz podniesienia świadomości i zrozumienia problemów globalnych oraz współzależności między państwami (art. 2 ust. 2 WspółprRozwU).

ZmWspółprRozwU25 zmienia ww. definicję, rozszerza ją, poprzez dookreślenie, iż przez współpracę rozwojową będzie rozumieć się także działania podejmowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego w celu udzielania pomocy państwom rozwijającym się lub ich społeczeństwom, zgodnie z zasadą solidarności międzynarodowej, polegające w szczególności na promowaniu i wspieraniu rozwoju demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, w tym rozwoju parlamentaryzmu, zasad dobrego rządzenia i przestrzegania praw człowieka, jak również polegające na wspieraniu ich trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego, podejmowaniu działań zmierzających do redukcji ubóstwa i poprawy stanu zdrowia ludności oraz podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych ludności (art. 2 ust. 3 WspółprRozwU).

Finansowy Instrument Współpracy Rozwojowej

Instrument ten będzie – zgodnie z założeniami ustawodawcy – instrumentem zbliżonym do konstrukcji instrumentów finansowych w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE. Będzie miał charakter oddzielnego rachunku w BGK, na którym mogą być gromadzone środki krajowe (głównie z budżetu państwa) lub dedykowane środki od innych donorów (np. z Komisji Europejskiej i zagranicznych instytucji finansowych). Środki z Instrumentu będą przede wszystkim wykorzystywane do wsparcia finansowego uzgadnianych z rządem zadań w ramach współpracy rozwojowej. Dotyczy to w szczególności: (i) zabezpieczania części ryzyka generowanego przez instrumenty finansowe, (ii) finansowania instrumentów, (iii) dopłat do oprocentowania i umorzenia kredytów, (iv) grantów oraz (v) pomocy technicznej. Dzięki możliwości łączenia środków krajowych przeznaczonych na współpracę rozwojową ze środkami UE na ten cel osiągnie się istotny efekt mnożnikowy dla zaangażowanych środków krajowych (rozdział 5a WspółprRozwU).

Wprowadzone zmiany – zestawienie

ZmWspółprRozwU25 wprowadza zmiany, które mają na celu:

umożliwienie uczestnictwa BGK w realizowaniu współpracy rozwojowej (art. 1a WspółprRozwU);
dookreślenie definicji współpracy rozwojowej (art. 2 ust. 3 WspółprRozwU);
utworzenie w BGK Instrumentu oraz określenie zasad jego funkcjonowania (art. 19a WspółprRozwU);
określenie, iż środki Instrumentu będą pochodzić m.in. z budżetu państwa, ze środków bezzwrotnych lub zwrotnych pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, od międzynarodowych instytucji finansowych, agencji rozwojowych państw trzecich lub innych podmiotów (art. 19b ust. 1 WspółprRozwU);
wskazanie, iż środki Instrumentu będzie przeznaczać się m.in. na: finansowanie lub współfinansowanie współpracy rozwojowej BGK, wypłatę BGK zryczałtowanego wynagrodzenia z tytułu obsługi Instrumentu w wysokości określonej w umowie, pokrycie opłat i podatków należnych z tytułu wykorzystywania instrumentów finansowanych lub współfinansowanych ze środków Instrumentu, pokrycie kosztów różnic kursowych lub innych kosztów powstałych z tytułu przewalutowania tych środków (art. 19b ust. 2 WspółprRozwU);
umożliwienie realizowania współpracy rozwojowej BGK z wykorzystaniem instrumentów także z udziałem banków lub instytucji finansowych, działających lub planujących działalność w państwach rozwijających się (art. 19d WspółprRozwU);
uregulowanie trybu opracowywania i zatwierdzania planu rzeczowo-finansowego Instrumentu (art. 19e ust. 1 WspółprRozwU).

Skutek wprowadzonych zmian

Zmiany, które weszły w życie 7.5.2025 r., umożliwią dostęp do środków unijnych w ramach II filaru Ukraine Facility i w następstwie implementację programów rozwojowych w Ukrainie w 2025 r. i latach kolejnych. Wedle wyliczeń BGK, pozwoli to na partycypację w środkach Ukraine Facility w kwocie do ok. 856 mln euro.

Etap legislacyjny

Ustawa z 20.3.2025 r. o zmianie ustawy o współpracy rozwojowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 525; dalej: ZmWspółprRozwU25) została podpisana przez Prezydenta RP 16.4.2025 r. Zgodnie z art. 6 ZmWspółprRozwU25 weszła w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia, które nastąpiło 22.4.2025 r., zatem obowiązuje od 7.5.2025 r.

Idź do oryginalnego materiału