13 godzin temu
Sprawa dotyczyła mężczyzny, który podpisał z firmą umowę o pracę na okres jednego roku. Ustalono, iż swoje obowiązki będzie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednak kilka miesięcy przed jej zakończeniem pracodawca wypowiedział wspomnianą umowę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę podał zmniejszenie liczby zmian pracowniczych w firmie, spowodowane spadkiem zamówień.
Rozbieżności w orzecznictwie
Problem w tym, iż mężczyźnie brakowało nieco ponad trzy lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (powszechny wiek emerytalny to 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn). A zgodnie z art. 39 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie, której brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, o ile okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Sprawa trafiła do sądu, gdyż wypowiedzenie zakwestionował mężczyzna. Sąd I instancji przyznał mu rację. Przy rozstrzygnięciu zastosował wspomniany art. 39 KP. Dokonując wykładni tego przepisu, powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2014 r. (sygn. akt II PK 50/14). Zgodnie z nim pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony podlega ochronie przedemerytalnej, choćby o ile umowa wygasa przed osiągnięciem wieku emerytalnego. SN stwierdził zatem, iż ochrona zatrudnienia z art. 39 KP zakazuje wypowiedzenia umowy w takiej sytuacji.
W konsekwencji sąd rozpatrujący sprawę zwolnionego mężczyzny uznał, iż był on objęty ochroną przedemerytalną i zasądził na jego rzecz odszkodowanie. Apelację złożył pracodawca, który powołał się z kolei na wyrok SN z 27 lipca 2011 r. (II PK20/11). W tym orzeczeniu przedstawiono całkowicie odmienne stanowisko od wcześniej przywołanego. SN uznał bowiem, iż przewidziany w art. 39 KP zakaz wcześniejszego wypowiedzenia umowy nie dotyczy stosunków pracy, zawartych na czas określony, które uległyby rozwiązaniu z upływem okresu ich trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego.
Sąd Okręgowy w Katowicach zdecydował, iż skieruje do SN zagadnienie prawne w tym zakresie. Chciał wiedzieć, czy zakaz wypowiedzenia z art. 39 KP dotyczy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony także wówczas, gdy zawarto ją na okres, który upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego?
Zdaniem SO oba kierunki wykładni zdają się być uprawnione, natomiast sam skłania się bardziej do interpretacji zawartej w wyroku z 18 grudnia 2014 r. ze względu na powszechny charakter zakazu z art. 39 KP. Taka wykładnia jest też, zdaniem sądu, akceptowalna społecznie. choćby o ile umowa czasowa ulegnie rozwiązaniu przed osiągnięciem wieku emerytalnego, to taki pracownik w czasie jej trwania ma zapewnioną trwałość zatrudnienia i pewność pozyskiwania środków na utrzymanie. Zdaniem SO, jest to szczególnie istotne w okresie przedemerytalnym, kiedy szanse na znalezienie innego zatrudnienia maleją.
Na korzyść zatrudnionych
We wtorkowej uchwale skład siedmiu sędziów orzekł na korzyść pracowników w wieku senioralnym.
Uznał, iż wynikający z art. 39 KP zakaz wypowiedzenia dotyczy także umowy zawartej na czas określony, w tym także takiej, której okres obowiązywania upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. Do uchwały zostały jednak złożone dwa zdania odrębne.
– Wydawało się, iż art. 39 KP nie ma już praktycznego zastosowania, ze względu na obecną sytuację na rynku pracy. A jednak cały czas zdarzają się przypadki, w których jest wykorzystany – mówił sędzia przewodniczący Zbigniew Korzeniowski.
Z kolei sędzia sprawozdawca Agnieszka Żywicka podkreślała, iż ochrona z art. 39 KP dotyczy każdego typu umowy o pracę. Zwracała jednocześnie uwagę na brak uzasadnionych podstaw do zawężającej wykładni tego przepisu. – Ochrona pracowników byłaby wówczas iluzoryczna – wskazywała.
Jak podkreśliła, takie podejście nie może być traktowane jako ograniczenie swobody umów po stronie pracodawcy. Ci ostatni krytycznie oceniają jednak rozstrzygnięcie.
– SN zastosował wykładnię rozszerzającą. Przyznał tym samym pracownikom w wieku przedemerytalnym na umowach terminowych niemal ochronę bezwzględną. Na pewno pracodawcy będą mieli na uwadze takie podejście SN w kontekście zatrudniania seniorów – mówi Katarzyna Kamecka, ekspertka Polskiego Towarzystwa Gospodarczego.
Jej zdaniem starsi pracownicy niekoniecznie skorzystają na rozstrzygnięciu. – Firmy chcąc uniknąć kłopotów, mogą z nimi zawierać np. krótsze umowy. Mając wybór mogą też stawiać na młodszych kandydatów do pracy – dodaje.
Sygnatura akt: III PZP 6/24
