Informatyzacja Krajowego Rejestru Sądowego

Eliminacja zadań gminy w związku z prowadzeniem Krajowego Rejestru Sądowego

Proponowane zmiany deregulacyjne zakładają m.in. zdjęcie z gmin zadań zleconych związanych z obowiązkiem prowadzenia Rejestru. W obecnym stanie prawnym jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek zapewnienia zainteresowanym wglądu do: Polskiej Klasyfikacji Działalności, urzędowych formularzy wniosków wymaganych ustawą do rejestracji spółek jawnych oraz informacji o wysokości opłat, sposobie ich uiszczania, a także adekwatności miejscowej sądów rejestrowych. Rządowy projekt ustawy zakłada zaś całkowite wyeliminowania gminy z udziału w prowadzeniu jakichkolwiek zadań względem Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS).

Centrum Informacji KRS – nowe zadania

Proponowane zmiany zakładają udostępnianie bezpłatnych informacji przez Centralną Informację KRS za pośrednictwem usług sieciowych. Warunkiem ich udostępnienia będzie jednak wydanie przez ministra sprawiedliwości decyzji administracyjnej o wyrażeniu zgody na udostępnienie informacji z Rejestru. Minister będzie mógł jednak odmówić wyrażenia zgody, również w drodze decyzji administracyjnej, lub choćby ją cofnąć w określonych w ustawie przypadkach. Wedle założeń projektu ustawy podmioty publiczne w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1557) oraz inne podmioty, które realizują zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów albo na skutek powierzenia lub zlecenia przez podmiot publiczny ich realizacji, będą uprawnione do wystąpienia z wnioskiem do ministra sprawiedliwości o wyrażenie zgody na udostępnianie informacji z Rejestru za pośrednictwem usług sieciowych.

Projektodawca wprost wskazał w uzasadnieniu do ustawy, iż do podmiotów zaliczać się będą te upoważnione ustawowo i uprawnione do badania sytuacji majątkowej oraz działalności uczestników obrotu prawno-gospodarczego. Podmioty występujące z takim wnioskiem będą musiały zważać na warunki formalne, określone szczegółowo w art. 4g proponowanego projektu ustawy, w tym zwłaszcza na uzasadnienie spełnienia przesłanki niezbędności udostępnionych danych oraz złożenie przez wnioskodawcę oświadczeń o zapewnieniu bezpiecznych warunków technicznych, informatycznych oraz organizacyjnych związanych z przechowywaniem oraz przetwarzaniem udostępnionej informacji.

Projekt ustawy zakłada również nałożenie na podmioty, które uzyskały informacje z Rejestru, obowiązku informacyjnego względem Ministra Sprawiedliwości o zaprzestaniu realizacji zadań za pośrednictwem usług sieciowych, zmianę urządzeń i systemów informatycznych pozwalających na identyfikację osoby pozyskującej informację z Rejestru, a także o zmianie zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych związanych z przetwarzaniem danych z rejestru.

Akta rejestrowe jedynie w systemie teleinformatycznym

Projekt ustawy zakłada wprowadzenie całkowitej cyfryzacji akt rejestrowych podmiotów podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych lub zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów zdrowotnej, a także składania wniosków i pism dotyczących tych podmiotów wyłącznie za pośrednictwem tego systemu. Projektodawca zakłada jednocześnie, iż dotychczasowe dokumenty papierowe nie będą digitalizowane, a wszelkie nowe wnioski i pisma będą składane wyłącznie elektronicznie, bez zakładania papierowych akt. Proponowane zmiany mają na celu ujednolicenie rejestru stowarzyszeń oraz rejestru przedsiębiorców.

Przedsiębiorcy bez obowiązku ogłaszania wpisów do KRS-u w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

Projekt ustawy zakłada uniezależnienie ogłoszeń KRS-u od Monitora Sądowego i Gospodarczego (dalej: Monitor). Proponowane przez projektodawcę zmiany sprowadzają się w głównej mierze do wyeliminowania wszelkich regulacji związanych z dotychczasowym dualnym zamieszczaniem wpisu w KRS oraz w Monitorze. Z proponowaną nowelizacją wiążą się m.in. zmiany związane z domniemaniem znajomości ogłoszonych wpisów, które uzależniono od momentu ich ujawnienia w Rejestrze, a nie – jak dotychczas – w Monitorze. Rezygnacja z powiązań pomiędzy Monitorem a KRS-em skutkuje tym samym derogacją następujących przepisów w poszczególnych ustawach, odnoszących się do wyżej przytoczonego powiązania Monitora z KRS-em:

1. art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy z 22.12.1995 r. o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1395);
2. art. 6 ust. 9 pkt 3 ustawy z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295);
3. art. 110zf ust. 9 zd. drugie ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 722);
4. art. 6 ust. 3 ustawy z 27.4.2006 r. o spółdzielniach socjalnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 178).

Zmiany przepisów karnych

Projektodawca proponuje wprowadzenie do ustawy z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 979) przestępstwa (występku) zagrożonego karą grzywny, ograniczenia wolności albo więzienia do lat 2, o ile nieuprawniona osoba uzyska z Rejestru informację za pośrednictwem usług sieciowych. Brzmienie przepisu sugeruje, iż przestępstwo można będzie popełnić jedynie umyślnie. W związku z powyższym, o ile w proponowanym porządku prawnym osoba nieuprawniona uzyska z Rejestru informację za pośrednictwem usług sieciowych w sposób nieumyślny lub też dane te zostaną jej omyłkowo udostępnione, pomimo tego, iż nie wnosiła o nie, to wówczas nie będzie podlegać odpowiedzialności karnej, gdyż nie dojdzie do popełnienia przestępstwa.

Jednocześnie proponuje się usunięcie przepisu karnego określonego w art. 122 ust. 2 ustawy z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 259). W aktualnym stanie prawnym osoba, która popełni czyn karalny określony w wyżej przytoczonym przepisie, polegający na tym, iż będąc zarządcą zgrupowania albo jego likwidatorem, nie ogłosi w Monitorze Sądowym i Gospodarczym następujących danych dotyczących zgrupowania, tj.:

1. danych, które muszą zostać włączone do umowy o utworzeniu zgrupowania, na podstawie art. 5 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 2137/85 z 25.7.1985 r. w sprawie europejskiego ugrupowania interesów gospodarczych (EUIG) (Dz.Urz. UE L z 1985 r. Nr 199, s. 1) oraz wszelkich zmian tych danych;
2. numeru, daty i miejsca rejestracji oraz wzmianki o wykreśleniu rejestracji;
3. wzmianki o złożeniu w rejestrze dokumentów i danych, o których mowa w art. 7 lit. b–j rozporządzenia 2137/85,

to wówczas podlega karze grzywny do 10.000 zł. Derogacja przedmiotowego przepisu stanowi konsekwencje zerwania więzi pomiędzy KRS a Monitorem.

Inne zmiany deregulacyjne

W ramach proponowanych zmian, projektodawca zakłada również usunięcie zdania drugiego z art. 126 § 3 ustawy z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 593), który mówi o obowiązku ogłoszenia przez sąd wykreślenia spółdzielni z Krajowego Rejestru Sądowego, po tym jak dojdzie do zatwierdzenia sprawozdania finansowego na dzień zakończenia likwidacji.

Okres przejściowy i vacatio legis

Projekt ustawy zakłada, iż po jej wejściu w życie, do postępowań wszczętych i niezakończonych przed sądem rejestrowym przed wejściem w życie ustawy, zastosowanie znajdą przepisy dotychczas obowiązujące. Vacatio legis projektu ustawy zakłada, co do zasady, standardową długość, gdyż zmiany maja wejść w życie po upływie 14 dni. Jedynie przepisy dotyczące wejścia w życie wprowadzenia całkowitego prowadzenia dokumentów i składania wniosków w drodze elektronicznej, a także całkowite wyeliminowanie prowadzenia akt rejestrowych w formie papierowej miałoby wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia, w związku z koniecznością przygotowania i dostosowania procedur, a także systemów i szkoleń kadry pracowniczej do funkcjonowania wedle proponowanych zmian regulacji.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i niektórych innych ustaw (Druk nr 1311) został skierowany 2.6.2025 r. do I-go czytania na posiedzeniu Sejmu.