Sprawa o zachowek to sprawa o… zapłatę konkretnej kwoty pieniędzy. pewnie to wiesz, zwłaszcza jeżeli regularnie zaglądasz na mój blog. Takich spraw w sądach jest bardzo wiele. Ale też sprawy o zachowek w sądach realizowane są bardzo długo. zwykle tak jest – choćby z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego – w tym zeznań świadków i opinii biegłych. Osoba, która wnosi pozew zwykle chce jak najszybciej otrzymać pieniądze – to zrozumiałe. Pozwanemu natomiast mniej zależy na szybkim rozstrzygnięciu, ale zwykle pozwany nie wie o tym, że… właśnie -piszę o tym w dalszej części artykułu.
Jesteś w takiej sytuacji? Odziedziczyłeś spadek, była już sprawa o stwierdzenie nabycia spadku i myślisz teraz tylko o tym, jak wydasz odziedziczone pieniądze. Rozumiem to, ale jest coś, o czym dobrze jest pamiętać.
Tak, to „coś” to właśnie zachowek. Może chcesz zapytać, czy sprawa o zachowek zawsze musi trafić do sądu?
No wiec nie będę trzymać Cię w niepewności. Odpowiedź brzmi: nie zawsze!
Jest bowiem możliwość, aby zawrzeć ugodę – choćby przed wniesieniem pozwu do sądu. I powiem Ci, iż zdecydowanie jestem zwolenniczką zawierania ugód. Tylko jeżeli faktycznie chcesz zawrzeć ugodę – jest kilka kwestii, o których warto pamiętać.
Co warto sprawdzić przed zawarciem ugody, gdy to Ty jest zobowiązany do zapłaty zachowku?
Dwie kwestie, które na pewno trzeba sprawdzić, zanim zdecydujesz się na zawarcie ugody z uprawnionym do zachowku.
czy na pewno osoba, która domaga się zachowku jest do tego uprawniona? Jest tu kilka okoliczności, o których warto wiedzieć.
No i czy roszczenie jest już przedawnione, czy też dopiero rozpoczyna się ten „bieg” terminu przedawnienia?
Kto jest uprawniony do tego, aby domagać się zachowku?
Przede wszystkim dzieci spadkodawcy (czasami wnuki spadkodawcy), małżonek, w określonych sytuacjach mogą to być rodzice spadkodawcy. O tym stanowi wprost art. 991 kodeksu cywilnego.
Ale jest tu jeszcze kilka kwestii: choćby gdy ktoś jest dzieckiem spadkodawcy: może ktoś został wydziedziczony?
Może też miały miejsce jakieś inne czynności prawne – np. umowy. Choćby umowa o zrzeczenie się zachowku.
Kiedy roszczenie o zachowek się przedawnia?
Kodeks cywilny przewiduje, iż ten termin przedawnienia to 5 lat od daty otwarcia testamentu – w sytuacji gdy był testament.
Troszkę inaczej wygląda sytuacja, gdy testamentu nie było – ale o tym pisałam już wiele razy w artykułach na blogu.
Gdyby ktoś wniósł do sądu sprawę o zapłatę zachowku w sytuacji gdyby roszczenie było już przedawnione- najprawdopodobniej taka osoba przegrałaby sprawę.
Dobrze, zakładamy iż mamy do czynienia z kimś, kto jest bez wątpienia uprawniony do zachowku, a roszczenie nie pozostało przedawnione. Co więcej ten uprawniony jest zdecydowany, aby „iść do sądu”.
Co można określić w ugodzie – oprócz samej kwoty?
Wiele kwestii! Sama wysokość kwoty to tylko jeden z aspektów. Można też określić np. to w jaki sposób i w jakich terminach ta kwota ma być zapłacona.
Często jest to bardzo istotny aspekt. Zobowiązany wie, iż zapłacić ten zachowek raczej będzie musiał, ale nie jest w stanie zapłacić takiej kwoty jednorazowo.
I właśnie ustalenie konkretnych rat i konkretnych kwot jest możliwe w ugodzie.
Czy można zawrzeć ugodę, jak sprawa jest już przed sądem?
Można! Wierz mi – sąd nie będzie miał nic przeciwko temu. choćby jeżeli sprawa jest w sądzie od dwóch lat – to można zawrzeć ugodę!
Takie sytuacje mają miejsce naprawdę często.
Jakie są zalety zawarcia ugody w sprawie o zachowek?
Oszczędzasz! czas i pieniądze. Ok – to powód wnosząc pozew musi zapłacić opłatę sądową. Ale… zakładając, iż mamy do czynienia z osobą uprawnioną do zachowku, a roszczenie nie jest przedawnione: wiesz, iż wyroku końcowym sąd prawdopodobnie to Ciebie obciąży kosztami sprawy, choćby w jakiejś części? A koszty są zwykle całkiem spore. Wiem, na samym początku raczej się o tym nie myśli. A warto to też wziąć pod uwagę rozważając zawarcie ugody. Wiesz, jaka jest oplata sądowa w sprawie o zachowek? Myślisz, iż pewnie jakieś grosze? No to nie, w sprawach o zapłatę – a taką właśnie sprawą jest sprawa o zachowek – jest to zwykle 5% wartości kwoty, o którą wnosi powód.
Do tego dochodzą koszty opinii biegłego – jeżeli będzie potrzeba, aby biegły taką opinię sporządził. A to też są naprawdę spore kwoty.
No i oczywiście dochodzą do tego jeszcze odsetki.
Tak więc finalnie koszty procesu mogą okazać się kwotą naprawdę znaczącą. Znacznie bardziej niż myślisz.
I tak – wielu pozwanych nie ma pojęcia, iż finalnie to oni mogą zostać obciążeni kosztami całej sprawy.
Przy czym pieniądze to tylko jeden aspekt. Zaoszczędzony czas i nerwy warte są o wiele więcej!
W przypadku ugody nie ma tez niepewności, jaką kwotę finalnie zasądzi sąd.
A jakie są zalety pozaprawne zawarcia ugody?
Relacje! Może dla kogoś to nie jest bardzo istotne, ale dla wielu osób jest! Często jest tak, iż rodzice powołani do dziedziczenia w testamencie jedno z dzieci, a drugie zostało pominięte. Sprawa o zachowek staje się przyczyną konfliktu, który kończy się choćby zerwaniem kontaktu. W ogóle w sprawach spadkowych to zdarza się dość często- po przeciwnych stronach na sali sądowej stają osoby z najbliższej rodziny. I choćby dla mnie, jako pełnomocnika takie sytuacje bywają dość smutne.
A co gdy z drugą stroną „nie da się porozmawiać”?
No cóż, czasami tak jest. Nic na siłę. jeżeli nie da się porozmawiać: trzeba będzie złożyć pozew w sądzie. Ale… czy nie pisałam, iż choćby po złożeniu pozwu w sądzie można zawrzeć ugodę? Pisałam, choćby tu powyżej w tym artykule.
Sprawa o zachowek to sprawa o zapłatę pieniędzy. Ale czy w ugodzie można…
uregulować to jakoś inaczej? Otóż to kolejna zaleta ugody – w ugodzie można uregulować to inaczej!
Podsumowanie:
- zawarcie ugody jest możliwe zarówno przed wniesieniem sprawy do sądu, jak i wtedy gdy sprawa jest na etapie sądowym
- przed zawarciem ugody dobrze jest upewnić się co do tego, czy osoba, która domaga się zachowku na pewno jest do niego uprawniona
- dobrze jest też sprawdzić, czy roszczenie nie jest przedawnione
- w ugodzie można określić coś więcej niż tylko samą kwotę zachowku
- oszczędzasz czas i pieniądze, nie mówiąc o stresie i emocjach
- ugoda pozwala zachować dobre relacje w rodzinie
- silne emocje nie są dobrym doradcą, lepiej rozważyć całą sprawę „na chłodno”, a w razie wątpliwości skontaktować się z doświadczonym prawnikiem.