Skutki nieobsadzenia zarządu sp. z o.o.

Stan faktyczny rozpatrywanej sprawy

Wyrokiem z 14.1.2020 r., I SA/Bd 690/19, Legalis, WSA w Bydgoszczy oddalił skargę T. sp. z o.o. z siedzibą w T. (dalej: Skarżąca spółka) na decyzję Naczelnika Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Celno-Skarbowego w T. (dalej: Organ) z 23.9.2019 r. w przedmiocie podatku od towarów i usługi za poszczególne okresy rozliczeniowe od czerwca 2015 r. do grudnia 2016 r. Skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia wniosła Skarżąca spółka.

Niemniej jednak NSA – postanowieniem z 22.5.2024 r., I FSK 1637/20 – zawiesił postępowanie kasacyjne na podstawie art. 124 § 1 pkt. 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU). W uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia NSA podał, iż Skarżąca Spółka nie posiada organu uprawnionego do jej reprezentacji, bowiem jej zarząd pozostaje nieobsadzony. Następnie pismem z 8.11.2024 r. NSA, działając na podstawie art. 31 § 1 PostAdmU, wezwał Skarżącą spółkę do usunięcia braków w składzie organów, uniemożliwiających jej działanie w postępowaniu sądowoadministracyjnym zainicjowanym wniesioną skargą kasacyjną, przez:

w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia przedmiotowego wezwania, pod rygorem zniesienia postępowania kasacyjnego w zakresie dotkniętym brakami.

Powyższe wezwanie doręczono w trybie zwykłym (na zwrotnym potwierdzeniu odbioru widnieje podpis upoważnionego pracownika) 13.11.2024 r. pełnomocnikowi Skarżącej Spółki, a zatem wyznaczony w wezwaniu termin upłynął 13.2.2025 r. Pomimo upływu terminu Skarżąca Spółka nie udzieliła odpowiedzi na wezwanie. Również z treści wpisów ujawnionych w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS) nie wynika, aby w Skarżącej Spółce został powołany zarząd (wydruk z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego zawierający informację odpowiadającą odpisowi pełnemu z Rejestru Przedsiębiorców wg stanu na 20.3.2025 r.).

Zasady reprezentacji spółki z o.o. w postępowaniu sądowoadministracyjnym

NSA w pierwszej kolejności wskazał, iż Skarżąca Spółka jest osobą prawną, mającą formę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W tym kontekście NSA wskazał, iż zgodnie z art. 28 § 1 PostAdmU osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. Stosownie zaś do art. 201 § 1 ustawy z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 18), w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kompetencje organu uprawnionego do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania posiada zarząd.

Przenosząc treść ww. regulacji prawnych dotyczących zasad reprezentacji sp. z o.o. w postępowaniu sądowoadministracyjnym na grunt stanu fatycznego rozpatrywanej sprawy, NSA wskazał, iż – jak wynika z treści wpisów ujawnionych w KRS – do składania oświadczeń w imieniu Skarżącej Spółki i reprezentowania jej na zewnątrz uprawniony jest każdy z członków zarządu samodzielnie. Funkcję członka zarządu (prezesa) Skarżącej spółki do 25.10.2023 r. (data wykreślenia wpisu z KRS) pełnił jednoosobowo P.H.

Usuwalny charakter braków w składzie organów

W tym kontekście NSA wskazał, iż zgodnie z art. 31 § 1 PostAdmU, o ile braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie adekwatnych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy odpowiedni termin. W myśl zaś § 3 art. 31 PostAdmU, o ile powyższych braków nie można uzupełnić, albo nie zostały one uzupełnione w wyznaczonym terminie, sąd zniesie postępowanie, w zakresie w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie. NSA przypomniał więc, że, jak podkreśla się w doktrynie, pojęcie zniesienia postępowania, jakim ustawodawca posłużył się w powołanym wyżej przepisie, oznacza uznanie tego postępowania za niebyłe (w całości lub w części), zarówno w zakresie czynności procesowych stron, jak i czynności sądu. W przypadku zaistnienia przesłanek z art. 31 § 3 PostAdmU, może ponadto zaistnieć potrzeba wydania przez sąd postanowienia o:

Ponieważ braki w składzie organów osoby prawnej mają charakter usuwalny, NSA, działając na podstawie art. 31 § 1 zd. 1 PostAdmU, wezwał Skarżącą Spółkę i wyznaczył jej termin do ich uzupełnienia (przez: (i) powołanie zarządu lub (ii) ustanowienie kuratora). Wezwanie, prawidłowo i skutecznie doręczone profesjonalnemu pełnomocnikowi Skarżącej Spółki 13.11.2024 r., pozostało jednakże bez odpowiedzi (termin w nim zakreślony upłynął bezskutecznie 13.2.2025 r.).

Rozstrzygnięcie NSA

Skoro postępowanie kasacyjne nie może się toczyć, gdy będąca jego stroną Skarżąca Spółka nie ma adekwatnej reprezentacji i nie może w związku z tym działać w tym postępowaniu, konieczne było zniesienie postępowania kasacyjnego w zakresie, w jakim toczyło się ono po zdarzeniu powodującym utratę przez Skarżącą Spółkę możliwości działania w tym postępowaniu, co miało miejsce 25.10.2023 r., tj. w dniu, wykreślenia z funkcji prezesa zarządu Skarżącej Spółki P.H.

Stosownie do art. 161 § 1 pkt. 3 PostAdmU, sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe. Ponieważ w okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak w składzie organu powołanego do reprezentacji Skarżącej Spółki zaistniał już po skutecznym zainicjowaniu postępowania kasacyjnego, należy przyjąć, iż skarga kasacyjna została skutecznie wniesiona (brak jest podstaw do jej odrzucenia), jednak nowo powstała sytuacja uniemożliwia kontynuowanie postępowania kasacyjnego i jego merytoryczne zakończenie. W takim przypadku, w ocenie NSA konieczne stało się umorzenie postępowania kasacyjnego jako bezprzedmiotowego. Z tej przyczyny NSA, działając na podstawie art. 128 § 1 PostAdmU, art. 31 § 3 PostAdmU i art. 161 § 1 pkt. 3 PostAdmU w związku z art. 193 PostAdmU, analizowanym postanowieniem z 21.3.2025 r. po pierwsze podjął zawieszone postępowanie; po drugie – zniósł postępowanie zainicjowane skargą kasacyjną Skarżącej Spółki od 15.10.2023 r., oraz po trzecie – umorzył postępowanie kasacyjne jako bezprzedmiotowe.