Związki partnerskie – nowy projekt ustawy w Sejmie

6 godzin temu

Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich wprowadza nową instytucję prawną, która będzie dostępna dla par jednopłciowych i różnopłciowych.
Celem projektowanych rozwiązań jest zapewnienie stabilności prawnej dla par żyjących w związkach partnerskich, zwiększenie ich bezpieczeństwa socjalnego i materialnego, a także dostosowanie polskiego prawa do standardów europejskich w zakresie poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
Zakłada ona m.in. możliwość dziedziczenia, uzyskiwania informacji o stanie zdrowia partnera, wspólnego rozliczania podatków czy dostępu do świadczeń socjalnych i ubezpieczeniowych na wzór małżeństwa, choć z pewnymi modyfikacjami odzwierciedlającymi specyfikę związków partnerskich.

Kluczowe założenia projektu

Projekt ustawy o związkach partnerskich koncentruje się na trzech głównych obszarach:

Zawarcie związku partnerskiego – może być zawarty pomiędzy dwoma osobami, bez względu na płeć. Kierownik urzędu stanu cywilnego miałby rejestrować taki związek po odebraniu zgodnych oświadczeń woli o jego zawarciu. Art. 3 projektu ustawy wskazuje na przeszkody w zawarciu takiego związku, a są nimi: niepełnoletność, brak umiejętności czynności prawnych, pokrewieństwo w linii prostej lub bycie rodzeństwem, pozostawanie w związku małżeńskim lub w innym związku partnerskim.
Prawa i obowiązki partnerów – projekt reguluje prawa i obowiązki wynikające z zawarcia związku partnerskiego, obejmujące m.in. prawo do dziedziczenia po sobie nawzajem, prawo do informacji medycznej w przypadku hospitalizacji partnera, możliwość posiadania wspólnego majątku, wzajemny obowiązek alimentacyjny w przypadku rozstania oraz normy związane bieżącą pieczą na dzieckiem partnera,
Ustanie lub unieważnienie związku partnerskiego – związek partnerski ustaje w przypadku śmierci jednej z osób, rozwiązania związku lub zawarcia małżeństwa przez osoby, które zawarły związek partnerski. Unieważnienie związku partnerskiego może nastąpić w przypadkach określonych w art. 24 projektu ustawy.

Nowe uprawnienia i stabilność prawna

Projekt wprowadza szereg uprawnień, które dotychczas były zarezerwowane wyłącznie dla małżeństw. Bazuje przy tym na rozwiązaniach zawartych w ustawie z 28.11.2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 594), jak również na regulacjach dotyczących instytucji małżeństwa wynikających z ustawy z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809). Proponowane zmiany znacząco zwiększają ochronę prawną i poczucie bezpieczeństwa osób żyjących w związkach nieformalnych, np.:

prawo do dziedziczenia – partnerzy będą mieli prawo do dziedziczenia po sobie nawzajem, co jest kluczową zmianą dla wielu par,
dostęp do informacji medycznej – w przypadku nagłej choroby czy wypadku, partner będzie mógł uzyskać informacje o stanie zdrowia drugiej osoby oraz podejmować decyzje dotyczące leczenia, jeżeli uprzednio zostanie do tego upoważniony,
wspólne rozliczanie podatków – projekt przewiduje możliwość wspólnego rozliczania podatków dochodowych, co może przynieść korzyści finansowe wielu parom,
kwestie mieszkaniowe – związek partnerski będzie miał wpływ na prawa do wspólnego mieszkania, w tym prawo do dziedziczenia najmu czy prawo do zamieszkiwania w lokalu partnera po jego śmierci.

Projekt ma również na celu ograniczenie negatywnych skutków braku formalizacji dla osób starszych czy przewlekle chorych, które często stają w obliczu problemów prawnych i finansowych po stracie partnera.

Skutki społeczne i gospodarcze projektowanych rozwiązań

Zgodnie z oceną skutków projektowanej regulacji, jej wprowadzenie wpłynie na tysiące osób żyjących w związkach partnerskich w Polsce. Projektowane rozwiązania przyczynią się do poprawy sytuacji prawnej i życiowej osób żyjących w związkach partnerskich, zapewniając im niezbędną ochronę prawną i socjalną. Wzmocnią one poczucie bezpieczeństwa wśród par, które dotychczas nie miały możliwości formalizacji swoich relacji. Ponadto dostosują przepisy polskiego prawa do standardów europejskich i międzynarodowych konwencji dotyczących praw człowieka.

W projekcie podkreślono również, iż nie powinien on spowodować znaczących dodatkowych obciążeń finansowych dla budżetu państwa czy jednostek samorządu terytorialnego, gdyż skupia się na zmianach w przepisach prawa cywilnego i rodzinnego.