Fotografowanie dronem a bezpieczeństwo państwa

Zgodnie art. 616a ust. 1 ObrOjczyznyU: „Zakazuje się, bez zezwolenia, fotografowania, filmowania lub utrwalania w inny sposób obrazu lub wizerunku:

1. obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, obiektów resortu obrony narodowej nieuznanych za obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, obiektów infrastruktury krytycznej, o ile zostały oznaczone znakiem graficznym wyrażającym ten zakaz, zwanym dalej „znakiem zakazu fotografowania”;
2. osób lub ruchomości znajdujących się w obiektach, o których mowa w pkt 1art. 616a ust. 1 ObrOjczyznyU”.

Wydane przez Ministra Obrony Rozporządzenie precyzuje jakie podmioty są z tego zakazu zwolnione oraz określa tryb oraz terminy wydawania zezwoleń, wszystkim pozostałym podmiotom, które do uzyskania takiego zezwolenia są zobowiązane. Przestrzeganie przepisów dotyczących fotografowania, filmowania lub utrwalania w inny sposób obrazu lub wizerunku obiektów, osób lub ruchomości, o których mowa w art. 616a ust. 1 ObrOjczyznyU stanowi szczególne wyzwanie dla użytkowników dronów fotografujących czy filmujących z wysokości duże obszary, mogą bowiem przez przypadek utrwalić obiekt, którego fotografowanie czy z filmowanie bez zezwolenia może być karane. Oznacza to konieczność uzyskania zezwolenia przed rozpoczęciem działań w pobliżu obiektów o strategicznym znaczeniu.

Zezwolenie na fotografowanie

Regułą jest obowiązek uzyskania zezwolenia na fotografowanie obiektów objętych zakazem, w rozporządzeniu są wymienione wyjątkowe sytuacje, w których takie zezwolenie nie będzie wymagane. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia nie występuje się w przypadku (§ 2 ust. 2 FotObStratR):

1. robienia zdjęć nieruchomości przez przedstawicieli administratora i zarządcy nieruchomości w celu udokumentowania stanu technicznego;
2. robienia zdjęć pamiątkowych przez przedstawicieli delegacji zagranicznych w związku z podpisaniem szczególnie ważnych umów;
3. rejestrowania przez telewizję konferencji organu adekwatnego w zakresie ochrony obiektu lub nagrywania wywiadów;
4. realizacji polityki informacyjnej przez dowódcę jednostki wojskowej;
5. działalności weryfikacyjnej związanej z realizacją przez Rzeczpospolitą Polską zobowiązań wynikających z porozumień międzynarodowych dotyczących kontroli zbrojeń, rozbrojenia, nierozprzestrzeniania broni jądrowej oraz środków budowania zaufania i bezpieczeństwa;
6. utrwalania przebiegu i wyników oględzin terenu, obiektów, pomieszczeń i urządzeń w ramach kontroli przeprowadzanych przez organy dozoru jądrowego w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz ochrony fizycznej materiałów i obiektów jądrowych;
7. przeprowadzania procesów inwestycyjnych, prac remontowych, działań inspekcyjnych, audytowych i kontrolnych lub działań marketingowych realizowanych lub zlecanych przez organ adekwatny w zakresie ochrony obiektu;
8. prac geodezyjnych prowadzonych w celu tworzenia i aktualizacji baz danych dotyczących zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 10 ustawy z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1151; dalej: PrGeodKart);
9. prac geodezyjnych, których wyniki zostaną opracowane i przekazane do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 11 PrGeodKart, prowadzonych w ramach prac zleconych przez podmioty zarządzające obiektami;
10. prowadzenia działań ratowniczych przez Państwową Straż Pożarną;
11. obserwowania i rejestrowania obrazu lub dźwięku przy użyciu środków technicznych w celu realizacji zadań ustawowych przez funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa oraz służby specjalne, o których mowa w art. 11 ustawy z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 812);
12. realizacji czynności procesowych przez organy ścigania, sądy i Prokuraturę, w toku i na potrzeby postępowania karnego, lub czynności wyjaśniających w sprawie o wykroczenie oraz postępowania w sprawie o wykroczenie;
13. realizacji czynności związanych z postępowaniami prowadzonymi przez Państwową Komisję Badania Wypadków Kolejowych i komisje kolejowe.

Ściśle wymienione wyjątki oznaczają, iż operatorzy dronów fotografujący czy filmujący duże miejskie obszary, muszą dochować staranności, by nie uchwycić obiektów objętych zakazem fotografowania, jeżeli nie posiadają przewidzianego w FotObStratR zezwolenia. Dokument ten musi zawierać: imię i nazwisko osoby, rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości, a o ile osoba jest przedstawicielem podmiotu nazwę i adres tego podmiotu; nazwę obiektu oraz jego adres; okres ważności zezwolenia; imię i nazwisko osoby towarzyszącej z organu władającego obiektem, w której obecności mogą być realizowane dozwolone czynności; oznaczenie organu adekwatnego w zakresie ochrony danego obiektu, w tym imię i nazwisko osoby pełniącej funkcję tego organu oraz inne informacje mające znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Zezwolenia na fotografowanie, filmowanie lub utrwalanie w inny sposób obrazu obiektów, o których mowa art. 616a ust. 1 pkt 1 ObrOjczyznyU, wizerunku osób lub ruchomości, o których mowa w art. 616a ust. 1 pkt 2 ObrOjczyznyU, udziela organ, o którym mowa w art. 616a ust. 3 ObrOjczyznyU (organ adekwatny w zakresie ochrony tego obiektu), mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa obiektu oraz interes bezpieczeństwa i obronności (art. 616a ust. 5 ObrOjczyznyU).

Obiekt powinien być dobrze oznaczony

Praca czy zabawa z dronem wymaga od użytkownika tego urządzenia dokładnego sprawdzenia fotografowanego obszaru, by uniknąć sytuacji, w których przypadkowo sfotografuje czy sfilmuje obiekty objęte zakazem fotografowania. Choć tablice z tym znakiem powinny być umieszczone w miejscach widocznych: na ogrodzeniach obiektów w odstępach nie większych niż 300 m, gdy zakaz dotyczy całego terenu, na którym znajdują się obiekty oraz ruchomości, w szczególności przy bramach wjazdowych oraz wejściach do obiektu lub bezpośrednio na obiekcie (na elementach konstrukcyjnych), w szczególności od frontu budynku przy wejściu głównym, w liczbie dostosowanej do jego powierzchni lub kubatury, gdy zakaz dotyczy tylko tego obiektu, lub na ruchomości (§ 3 ust. 1 FotObStratR), sterując dronem, znajdującym się na znacznej wysokości, łatwo jest nie zauważyć znaku o wymiarach 60 cm x 60 cm, choćby obramowanego czerwoną obwódką o szerokości 3,35 cm.

Dlatego przed rozpoczęciem fotografowania czy filmowania użytkownicy dronów muszą upewnić się, czy w obrębie lotu nie znajdują się obiekty oznaczone znakami zakazu fotografowania, aby uniknąć nieumyślnego złamania prawa i przewidzianych za to kar. W przypadku sfotografowania czy sfilmowania obiektu objętego zakazem fotografowania bez odpowiedniego zezwolenia, może być zastosowany art. 683a ObrOjczyznyU: „1. Kto bez zezwolenia fotografuje, filmuje lub utrwala w inny sposób obraz obiektu, o którym mowa w art. 616a ObrOjczyznyU oznaczonego znakiem zakazu fotografowania, albo wizerunek osoby lub ruchomości znajdującej się w takim obiekcie, podlega karze aresztu albo grzywny. 2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w art. 683a ust. 1 ObrOjczyznyU można orzec przepadek przedmiotów pochodzących z tego wykroczenia oraz służących do popełnienia wykroczenia, choćby nie stanowiły własności sprawcy”.

W 2024 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na to, iż wykroczenie z art. 683a ust. 1 ObrOjczyznyU „może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, gdyż nie zawiera klauzuli umyślności („kto umyślnie…”- typowej dla Kodeksu wykroczeń, a wykluczającej możliwość popełnienia wykroczenia nieumyślnie) i w celu obrony konstytucyjnych praw zaproponował zmianę art. 683a ust. 2 ObrOjczyznyU ustawy poprzez nadanie mu brzmienia: „W razie umyślnego popełnienia wykroczenia określonego w art. 683a ust. 1 ObrOjczyznyU, można orzec przepadek przedmiotów pochodzących z tego wykroczenia oraz służących do popełnienia wykroczenia, choćby nie stanowiły własności sprawcy”.

Zmiany weszły w życie 18.4.2025 r.