Nowa duża polska ustawa sankcyjna już wkrótce

Już 20 maja 2025 r. upływa termin na implementację dyrektywy 2024/1226. Unijne przepisy zmierzają do ujednolicenia egzekwowania ograniczeń sankcyjnych w UE i zobowiązują państwa członkowskie do wprowadzenia odpowiedzialności karnej za naruszanie lub obchodzenie sankcji zarówno dla osób fizycznych, jak i osób prawnych. Jak może wyglądać nowa polska ustawa sankcyjna i kiedy zobaczymy jej projekt?

Polska ustawa sankcyjna – czego możemy się spodziewać po jej projekcie?

Już we wrześniu ubiegłego roku MS, we współpracy z MSZ, sygnalizowało[1], iż implementacja dyrektywy 2024/1226 odbędzie się poprzez utworzenie tzw. dużej kompleksowej polskiej ustawy sankcyjnej. Ma ona koncentrować wszystkie regulacje dotyczące sankcji na poziomie krajowym w jednym akcie prawnym, w tym m.in. przepisy karne dotyczące naruszeń unijnych środków ograniczających. Dotychczas regulacje te były rozproszone i znajdowały się m.in. w polskiej ustawie sankcyjnej[2] oraz ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej. Nowa ustawa ma być ułatwieniem dla polskich podmiotów i organów ścigania.

Ujednolicenie egzekwowania sankcji na poziomie UE

Zgodnie z zapowiedzią MS przepisy implementujące dyrektywę 2024/1226 wprowadzą nowe typy czynów zabronionych. Pozwoli to m.in. na uniknięcie powstania ewentualnych luk w systemie sankcyjnym wraz z przyjmowaniem nowych pakietów środków ograniczających UE.

Dotychczasowy polski system kar za naruszenie ograniczeń sankcyjnych odnosił się do naruszenia konkretnego przepisu unijnego rozporządzenia sankcyjnego. Powodowało to, iż w momencie wprowadzenia nowego zakazu na poziomie unijnym, jego naruszenie w Polsce nie stawało się automatycznie karalne i każdorazowo wymagało dostosowania przepisów.

Tym samym naruszenie niektórych unijnych środków ograniczających mogło pozostawać w Polsce przez długi czas całkowicie bezkarne, a przyjęty model egzekwowania sankcji był niepełny i niespójny. To znacząco obniżało efektywność ograniczeń sankcyjnych.

Nowe przepisy mają ujednolicić konsekwencje karne nieprzestrzegania i obchodzenia sankcji na poziomie unijnym, poprzez zapewnienie w każdym kraju członkowskim minimalnego poziomu egzekwowania naruszeń sankcji. Zapewni to skuteczność realizacji polityki UE w zakresie środków ograniczających.

Czy projekt nowej polskiej ustawy sankcyjnej będzie różnić się od rozwiązań przyjętych w dyrektywie?

Poza wdrożeniem minimalnych standardów, Polska może wypracować własny sposób wdrożenia celów dyrektywy, w tym wprowadzić bardziej rygorystyczne wymagania lub tam, gdzie dyrektywa na to pozwala, przyjąć łagodniejsze rozwiązania.

Z projektu nowej polskiej ustawy sankcyjnej dowiemy się, czy ustawodawca – w ramach przyznanej dyrektywą 2024/1226 swobody – zdecyduje się na:

• wykluczenie z katalogu przestępstw naruszeń sankcji dotyczących m.in. środków finansowych, zasobów gospodarczych, towarów, usług, transakcji lub działalności o wartości poniżej 10 000 EUR;
• ustanowienie krótszych terminów przedawnienia przestępstw, w porównaniu do tych określonych w unijnych przepisach.

Już teraz wiadomo, iż dyrektywa określa ramy prawne nakładania kar finansowych na spółki, jeżeli zostaną one pociągnięte do odpowiedzialności na jej podstawie. Wysokość tych kar może wynosić od 8 do 40 mln euro lub od 1 do 5% całkowitego światowego obrotu danej osoby prawnej (w zależności od popełnionego przestępstwa), obliczanego na podstawie roku obrotowego poprzedzającego rok popełnienia przestępstwa lub wydanie decyzji o nałożeniu grzywny.

Kiedy możemy spodziewać się projektu ustawy implementującej dyrektywę 2024/1226?

Od MZ i MSZ uzyskaliśmy potwierdzenie, iż implementacja dyrektywy 2024/1226 nastąpi poprzez zupełnie nową ustawę o środkach ograniczających – tzw. nową polską ustawę sankcyjną. Zgodnie z informacjami, jakie otrzymaliśmy, wniosek o wpisanie powyższego projektu do wykazu prac legislacyjnych RM przekazano do KPRM 2 kwietnia 2025 r.

Oznacza to, iż projekt ustawy niedługo zostanie upubliczniony, a to z kolei rozpocznie fazę uzgodnień i konsultacji publicznych. Możemy spodziewać się go w każdej chwili. Zespół Trade Compliance na bieżąco śledzi najnowsze informacje z obszaru sankcji. W przypadku zainteresowania tym tematem, zachęcamy do zapisu na listę – będziemy dzielić się z Państwem najważniejszymi newsami.

[1] 11_015_308_1_odp.pdf

[2] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego

Interesują Cię tematy związane z cłem i sankcjami?