6 godzin temu
Art. 120 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111; dalej: OrdPU) otwiera przepastny katalog różnego rodzaju przepisów regulujących postępowanie podatkowe. Rozdziałów związanych z postępowaniem jest ponad dwadzieścia. Odrębnie uregulowane są zagadnienia np. w zakresie stron postępowania, doręczeń, wezwań, decyzji, odwołania, dowodów, itp. W tych przepisach zawartych jest jednak wiele często drobnych, ale irytujących nieścisłości. Zwłaszcza przy okazji nowelizacji niektóre rozwiązania pozostają niedostosowane. W związku z planowanym odświeżeniem przepisów OrdPU kilka takich „drobiazgów” również ma się doczekać liftingu. Oto kilka z najważniejszych propozycji w tym zakresie.
Pełnomocnik nie tylko dla strony
Zgodnie z obecnym art. 138a § 1 OrdPU, tylko strona (żaden inny podmiot) może działać przez pełnomocnika. Katalog podmiotów, które mogą działać przez pełnomocnika ogólnego ma być poszerzony o inne podmioty, tj. inne osoby w rozumieniu art. 155 § 1 OrdPU (niebędące stroną). Dzięki temu w pełniejszym stopniu zostanie wykorzystana instytucja pełnomocnika ogólnego, ułatwiony zostanie kontakt z podmiotami, które dostrzegły potrzebę ustanowienia pełnomocnika ogólnego oraz przyspieszony zostanie przepływ informacji pomiędzy organem podatkowym a wzywaną osobą. Propozycja nie umożliwi natomiast korzystania z pełnomocnika przy innych czynnościach (np. przesłuchanie świadka). Stworzenie prawnej możliwości skorzystania z usług pełnomocnika ogólnego przez podmioty niebędące stroną ograniczy w swoim założeniu konieczność osobistego zaangażowania się podatnika w kontaktach z organem podatkowym, a także ułatwi działanie np. w przypadku podmiotów, które mają siedzibę poza granicami Polski.
Dostosowanie przepisów o doręczeniach elektronicznych
Zgodnie z art. 138c § 1 OrdPU, pełnomocnictwo wskazuje dane identyfikujące mocodawcę, w tym jego identyfikator podatkowy; dane identyfikujące pełnomocnika, w tym jego identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydenta – numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiada identyfikatora podatkowego; adres tego pełnomocnika do doręczeń w kraju, chyba iż wskazuje adres do doręczeń elektronicznych, na który organy podatkowe mają doręczać pisma.
Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy wskazuje adres do doręczeń elektronicznych. Rzecz jednak w tym, iż obowiązek posiadania przez wymienione podmioty adresu do doręczeń elektronicznych, wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, wynika z art. 9 ust. 1 pkt. 1-3 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1045; dalej: DorElektrU). Zatem nadmiarowy jest obowiązek wskazania adresu do doręczeń elektronicznych, ponieważ organy podatkowe mogą sprawdzić ten adres w bazie adresów elektronicznych.
Co więcej, wraz z uchwaleniem ustawy o doręczeniach elektronicznych, nie dostosowano do specyfiki doręczeń elektronicznych przepisów OrdPU o doręczeniach. Przykładowo, nie jest możliwe doręczenie pisma w trybie art. 144 § 1a OrdPU (na adres do doręczeń elektronicznych) pod adresem zamieszkania, w lokalu siedziby osoby prawnej czy też pełnomocnikowi pod adresem kancelarii wskazanym w pełnomocnictwie. Dlatego ustawodawca postuluje odpowiednie doprecyzowanie przepisów po to, aby podobnych „kwiatków” jednak unikać.
Wydruki pism elektronicznych, opatrzonych kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego
Zgodnie z art. 144b § 1 OrdPU, w przypadku pism utrwalonych w postaci elektronicznej, które zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, doręczenie może polegać na doręczeniu wydruku pisma odzwierciedlającego treść tego pisma. Zgodnie z art. 126 § 1 OrdPU, sprawy podatkowe załatwiane są na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej, chyba iż przepisy szczególne stanowią inaczej. Pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem własnoręcznym. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym lub kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego, ze wskazaniem w treści pisma osoby opatrującej pismo pieczęcią.
W celu zapewnienia spójności między tymi regulacjami, proponuje się rozszerzyć możliwość doręczania wydruków pism.
Przesłuchanie na odległość także w postępowaniu podatkowym
Zgodnie z art. 76 ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 615; dalej: KASU), przesłuchanie kontrolowanego lub świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość, z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W czynnościach tych bierze udział osoba zatrudniona lub funkcjonariusz pełniący służbę w jednostce organizacyjnej KAS adekwatnej dla miejscowości, w której kontrolowany lub świadek przebywa. Przesłuchanie utrwala się dzięki urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Z przesłuchania sporządza się protokół, którego treść ograniczona jest do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w nim udział. Zapis obrazu i dźwięku stanowią załącznik do protokołu. Kontrolowany ma prawo otrzymać, na swój koszt, jedną kopię zapisu dźwięku lub obrazu.
Analogicznego przepisu brakuje w OrdPU, choć przepisy tego aktu prawnego oczywiście przewidują zeznania jako środek dowodowy. Przesłuchiwani mogą być świadkowie, biegli, ale i strona – za jej zgodą. Proponowany przez ustawodawcę przepis art. 199b OrdPU ma być odpowiednikiem art. 76 § 1 KASU. Wprowadzenie do OrdPU proponowanego rozwiązania pozwoli na wykorzystanie w postępowaniu podatkowym istniejącego potencjału organizacyjno-technicznego KAS, związanego z możliwością zdalnego przesłuchania kontrolowanego lub świadka dla celów kontroli celno-skarbowej, z korzyścią dla organu podatkowego, strony i świadka.
