- ZPP z niepokojem patrzy na nadmierny formalizm organów podatkowych, który prowadzi do kwestionowania działalności holdingowej jako rzeczywistej działalności gospodarczej, mimo iż jej istotą jest strategiczne zarządzanie i nadzór nad grupą spółek.
- Holding to pełnoprawna działalność gospodarcza, oparta na decyzjach inwestycyjnych, nadzorze strategicznym i ponoszeniu ryzyka – jej specyfika nie wymaga rozbudowanej infrastruktury czy licznego zaplecza osobowego. Działalność holdingowa odgrywa też istotną rolę w rozwoju przedsiębiorstw i grup kapitałowych, pełniąc funkcję organizacyjną i inwestycyjną, która sprzyja ich szybszemu wzrostowi, stabilizacji i tworzeniu miejsc pracy.
- Orzecznictwo TSUE oraz krajowe przepisy jednoznacznie potwierdzają, iż aktywne holdingi prowadzą rzeczywistą działalność gospodarczą, a zapewnienie pewności prawa w tym zakresie jest najważniejsze dla stabilności i rozwoju polskich grup kapitałowych.
Z zaniepokojeniem obserwujemy nasilającą się praktykę organów podatkowych zmierzającą do kwestionowania statusu działalności holdingowej jako rzeczywistej działalności gospodarczej w związku z wprowadzeniem przez ustawodawcę instrumentów mających na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, w szczególności regulacji dotyczących zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC) oraz nowych zasad poboru podatku u źródła.
Organy podatkowe oceniając działalność spółek holdingowych często przyjmują nadmiernie formalistyczne podejście, ignorując ekonomiczny sens i cel biznesowy istnienia spółek holdingowych, kierując się wyłącznie interesem fiskalnym. W rezultacie, niemal automatycznie podważany jest status holdingów jako rzeczywistych właścicieli należności (beneficial owner) i podmiotów prowadzących rzeczywistą działalność gospodarczą, co prowadzi do odmowy zastosowania preferencji podatkowych (zwolnień lub niższych stawek) w podatku u źródła (WHT). Działania te wprowadzają szkodliwą niepewność prawną, stanowiąc poważne ryzyko dla funkcjonowania grup kapitałowych w Polsce – utożsamianie przez organy podatkowe aktywnego holdingu z pasywnym inwestorem, stanowi barierę dla rozwoju grup kapitałowych.
ZPP podkreśla, iż interpretacja organów jest nietrafna, ponieważ spółki holdingowe prowadzą specyficzną formę działalności gospodarczej, różniącą się od typowej działalności operacyjnej czy produkcyjnej. Organy podatkowe często oczekują, iż holdingi będą funkcjonować jak spółki produkcyjne z szeroko zakrojoną strukturą organizacyjną, znacznym majątkiem oraz rozbudowanym zapleczem osobowym. Takie wymagania są nieadekwatne do rzeczywistej roli holdingu. W tym miejscu należy zadać retoryczne pytanie w jaki sposób te zasoby miałyby być wykorzystywane przez spółkę holdingową zajmującą się wyłącznie zarządzaniem portfelem spółek zależnych i nadzorem nad działalnością grupy, skoro w praktyce do realizacji przez holding ww. funkcji gospodarczych nie jest potrzebne znaczące zaplecze materialne czy osobowe?
Rzeczywista rola holdingu polega na podejmowaniu decyzji strategicznych, podejmowaniu decyzji inwestycyjnych wymagających analiz i kontaktów rynkowych oraz nadzorze nad działalnością spółek w swoim portfelu spółek zależnych, nadzorze na realizowaniem przez nie strategii rozwoju, akceptowaniu lub podejmowaniu decyzji o finasowaniu rozwoju swoich spółek portfelowych, często opartym na dokapitalizowaniu lub udzielaniu pożyczek finansujących rozwój, restrukturyzacje lub oddłużanie swoich spółek portfelowych. Funkcje te, choć mniej widoczne w tradycyjnym modelu działalności, są w pełni gospodarcze i powinny być traktowane jako rzeczywista działalność gospodarcza. To, iż wynikiem działalności danego podmiotu nie jest określony, zauważalny fizycznie produkt, nie oznacza, iż podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej. Każdy podmiot realizuje specyficzny rodzaj działalności, a rzeczywistość tej działalności powinna być oceniana z perspektywy jej specyfiki.
Spółki holdingowo-inwestycyjne tworzą i rozwijają „produkt”, którym są rozwijające się i konkurencyjne przedsiębiorstwa, dokapitalizowane i dobrze zarządzane, które to tworzą miejsca pracy oraz płacą podatki w Polsce.
W związku z powyższym, ZPP przedstawia stanowisko oparte na przepisach prawa krajowego i unijnego, oraz orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE w celu podkreślenia, iż aktywna działalność holdingowa jest pełnoprawną działalnością gospodarczą i powinna być oceniana zgodnie z rzeczywistym charakterem podejmowanych działań.
Jednocześnie ZPP apeluje o zaprzestanie stosowania uproszczonych interpretacji, które zrównują aktywne holdingi z pasywnymi wehikułami inwestycyjnymi. Gdyby przyjęto interpretacje stosowane przez organy podatkowe za prawidłowe, każdy holding prowadzący aktywną działalność zarządczą i strategiczną musiałby być uznany za podmiot, który nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej, co byłoby oczywistym absurdem (np. Polski Holding Nieruchomościowy SA czy MCI SA notowane na polskiej giełdzie). Zapewnienie pewności prawa w tym zakresie jest najważniejsze dla stabilności i rozwoju polskiej gospodarki oraz konkurencyjności polskich grup kapitałowych.
Stosowanie przez organy podatkowe nadmiernie formalistycznych wymagań wobec spółek holdingowych prowadzi do kuriozalnych wniosków – każda aktywna struktura zarządcza, która realnie zarządza portfelem spółek zależnych, ryzykiem i inwestycjami, mogłaby zostać uznana za „nieprowadzącą rzeczywistej działalności gospodarczej”, gdyby oceniać ją wyłącznie przez pryzmat fizycznej infrastruktury lub liczby zatrudnionych osób. Tymczasem holding prowadzi działalność gospodarczą w pełnym tego słowa znaczeniu, angażując własne zasoby i kompetencje w sposób celowy oraz zorganizowany, co powinno wystarczyć do uznania jego aktywności za rzeczywistą działalność gospodarczą.
- Działalność holdingowa – linia orzecznicza TSUE.
Linia orzecznicza TSUE (m. in. wyroki w sprawach C-60/90 Polysar czy C-142/99 Floridienne i Berginvest) wyraźnie dopuszcza, iż holding, który posiada udziały w innych podmiotach, a który aktywnie uczestniczy w zarządzaniu spółkami zależnymi, prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą. najważniejsze znaczenie ma wykazanie, iż holding nie jest jedynie pasywnym odbiorcą dywidend i pasywnym przystankiem przy ich przekazaniu dalej, ale aktywnie angażuje własne zasoby i realnie oddziałuje na podmioty, w które inwestuje i w których posiada udziały.
- Przesłanki uznania działalności holdingowej za rzeczywistą działalność gospodarczą.
- aktywny udział w zarządzaniu
Spółka holdingowa, która uczestniczy w procesie decyzyjnym spółek zależnych, wspiera zarządczo, kształtuje politykę inwestycyjną, finansową czy handlową grupy, nie ogranicza się do roli pasywnego inwestora. W takim ujęciu holding pełni funkcję centrum decyzyjnego i strategicznego, stanowiąc istotny element mechanizmu gospodarczego całej grupy kapitałowej. Jego działalność polega na prowadzeniu działań, które mają rzeczywisty wpływ na wyniki finansowe i efektywność operacyjną spółek córek, co samo w sobie stanowi istotę działalności gospodarczej.
- substancja biznesowa (economic substance)
W ustawie o CIT, w kontekście preferencji dla Polskiej Spółki Holdingowej (PSH), jednym z warunków jest prowadzenie przez spółkę holdingową rzeczywistej działalności gospodarczej. Ustawodawca odwołuje się tu do kryteriów podobnych jak przy ocenie zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC), co oznacza konieczność posiadania odpowiedniej substancji biznesowej (economic substance), czyli m. in. lokalu i wyposażenia adekwatnego do prowadzonej działalności, wykwalifikowanego personelu, samodzielnego wykonywania podstawowych funkcji gospodarczych przy użyciu własnych zasobów, w tym osób zarządzających na miejscu.
Kolejnym z warunków jest min. 2-letni okres inwestycji w daną spółkę oraz posiadanie min. 20% jej udziałów. Ten warunek ma na celu stworzenie korzystnych warunków dla spółek holdingowych do inwestycji średnio i długoterminowych oraz ich zaangażowanie w daną inwestycję (min 20% udziału w spółce).
W przypadku holdingu, tzw. substancja biznesowa (economic substance) opiera się przede wszystkim na zasobach niematerialnych i ludzkich, a nie na rozbudowanej infrastrukturze fizycznej, co przekłada się na:
- posiadanie biura, sprzętu i infrastruktury, które są współmierne do skali prowadzonej działalności i pozwalają na efektywne zarządzanie (siedziba holdingu nie ogranicza się jedynie do adresu rejestrowego). Dla holdingu wystarczające jest posiadanie biura i podstawowego wyposażenia biurowego, umożliwiającego prowadzenie funkcji zarządczych i administracyjnych – nie jest wymagane tworzenie rozbudowanej infrastruktury, typowej dla spółek operacyjnych czy produkcyjnych,
- zatrudnianie wykwalifikowanego personelu lub korzystanie z usług podmiotów zewnętrznych w zakresie, który jest uzasadniony ekonomicznie i nie tworzy sztucznej struktury (wykonywanie funkcji zarządczych, analitycznych czy administracyjnych). W holdingu nie ma potrzeby zatrudniania znacznej liczby pracowników ani tworzenia szeroko rozbudowanych pionów personalnych – struktura organizacyjna powinna być proporcjonalna do skali i charakteru prowadzonej działalności, a nie wyłącznie odpowiadać formalistycznym oczekiwaniom organów podatkowych,
- rzeczywiste zarządzanie – posiadanie zarządu, który faktycznie kieruje działalnością podmiotu i podejmuje strategiczne uchwały,
- zdolność do samodzielnego wykonywania swoich podstawowych funkcji gospodarczych przy użyciu własnych zasobów ludzkich i materialnych – adekwatnych do rodzaju prowadzonej działalności,
- zorganizowaną działalność finansową – prowadzenie aktywnej polityki finansowej w grupie, np. poprzez udzielanie pożyczek wewnątrzgrupowych na warunkach rynkowych, co wykracza poza bierne posiadanie aktywów i jest typową działalnością gospodarczą. Holding, który agreguje wszystkie spółki w grupie, dysponuje pełnym obrazem przepływów finansowych i potrzeb poszczególnych podmiotów, dzięki czemu może optymalnie alokować wolne środki pieniężne w czasie i miejscu, gdzie są najbardziej potrzebne, maksymalizując efektywność całej grupy,
- prowadzenie działalności strategicznej – na poziomie holdingu podejmowane są najważniejsze decyzje strategiczne dotyczące całej grupy – monitorowanie wyników finansowych spółek córek, analizowanie nowych rynków i projektów inwestycyjnych, centralne zarządzanie płynnością, etc.
Brak economic substance naraża strukturę na zarzut bycia sztuczną i stworzoną wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Organy podatkowe często wywodzą sztuczność z braku rozbudowanej infrastruktury i licznego zaplecza personalnego, podczas gdy w rzeczywistości to właśnie nadmiernie rozbudowana struktura byłaby sztuczna i nieadekwatna do skali oraz charakteru działalności gospodarczej prowadzonej przez holding.
Zauważyć jednak trzeba, iż działalność spółek holdingowych może być jeszcze bardziej zniuansowana. Wyróżnić można klasyczną działalność holdingową, rozumianą jako lokowanie kapitału w bezpośrednie udziały i akcje (zazwyczaj powyżej 5% czy 10%, przy dłuższym okresie utrzymywania pakietów udziałowych), oraz działalność holdingowo-inwestycyjną, obejmującą również inne aktywności inwestycyjne, takie jak lokaty, zabezpieczone pożyczki czy inwestycje w jednostki uczestnictwa funduszy. Pierwsza kategoria koncentruje się na strategicznym utrzymywaniu pozycji właścicielskich w spółkach zależnych, a druga odzwierciedla bieżące, zdywersyfikowane i często bardziej operacyjne zarządzanie aktywami finansowymi. Oba te przykłady pokazują, iż działalność holdingowa powinna być rozumiana szeroko – z uwzględnieniem również inwestycji o krótszym horyzoncie i mniej materialnym charakterze, jako posiadająca realny, gospodarczy wymiar. Szczególnie, iż wymaga ona aktywnego zaangażowania w podejmowanie decyzji inwestycyjnych, analizy ryzyka, zarządzania płynnością i strukturą aktywów, a także działań organizacyjnych służących utrzymaniu i powiększaniu wartości posiadanego portfela.
- ciągłość i zamiar zarobkowy
Elementem odróżniającym działalność gospodarczą od incydentalnych czynności jest jej zorganizowany i ciągły charakter oraz zamiar zarobkowy. W przypadku holdingu zamiar ten manifestuje się nie tylko w oczekiwaniu na dywidendy, ale przede wszystkim w dążeniu do maksymalizacji wartości całej grupy i jej aktywów poprzez aktywne działania zarządcze, optymalizację procesów, adekwatne inwestycje oraz generowanie zysków na poziomie operacyjnym (np. z tytułu odsetek od pożyczek wewnątrzgrupowych).
Dla holdingu deponowanie środków pieniężnych bez dalszej alokacji nie miałoby żadnego sensu ekonomicznego i byłoby sprzeczne z zasadami racjonalnego zarządzania kapitałem. Otrzymanie dywidendy przez holding można porównać do otrzymania przez spółkę produkcyjną środków pieniężnych za sprzedawane przez nią produkty. Holding podobnie jak spółka produkcyjna dalej inwestuje zgromadzone środki w sposób przynoszący korzyści całej grupie, co świadczy o aktywnym prowadzeniu działalności gospodarczej holdingu. Nikt nie oczekuje od spółki produkcyjnej, iż będzie przetrzymywać środki zamiast inwestować je w rozwój i to samo powinno dotyczyć spółek holdingowych.
Takie podejście pokazuje, iż holding prowadzi działalność gospodarczą w pełnym tego słowa znaczeniu, angażując własne zasoby w sposób celowy i zorganizowany, a nie jedynie realizując incydentalne lub pasywne czynności inwestycyjne.
- Corporate Governance jako dowód rzeczywistej działalności holdingu.
Organy podatkowe często nie rozróżniają roli udziałowca holdingu (nawet jeżeli jest on beneficjentem rzeczywistym (UBO)), od roli organów zarządczych spółki holdingowej. choćby jeżeli udziałowiec spółki holdingowej wyznacza ogólne ramy strategiczne, to zarząd i inne organy spółki – a nie udziałowiec bezpośrednio – są odpowiedzialne za bieżące prowadzenie spraw, podejmowanie decyzji operacyjnych i finansowych spółki holdingowej oraz zarządzanie ryzykiem spółki holdingowej.
To zarząd spółki holdingowej, działając w jej imieniu i na jej rzecz, decyduje o tym, jak reinwestować otrzymane środki (np. dywidendy), w jaki sposób finansować rozwój spółek zależnych, czy zaciągać zobowiązania. Działania te realizowane są w ramach przyjętych przez udziałowców założeń strategicznych (np. rozwój grupy), ale konkretne decyzje alokacyjne leżą w gestii organów spółki.
Samo istnienie i realne funkcjonowanie organów (zarządu, zgromadzenia wspólników) oraz przestrzeganie zasad ładu korporacyjnego (corporate governance) potwierdzają, iż spółka holdingowa jest samodzielnym podmiotem gospodarczym, a nie jedynie pasywnym „przedłużeniem” woli beneficjenta. Rola udziałowca jest ściśle określona przez przepisy prawa (np. polskiego KSH lub odpowiednich przepisów zagranicznych) i sprowadza się do uprawnień właścicielskich (prawo do dywidendy, prawo głosu), a nie do bezpośredniego zarządzania środkami spółki przed ich formalnym rozdysponowaniem przez jej organy. Ale należy podkreślić, iż każda spółka prawa handlowego ma swojego właściciela lub właścicieli i jej podstawowym celem jest realizowanie interesu gospodarczego swoich właścicieli, poprzez budowanie wartości tych spółek oraz generowaniu dla swoich właścicieli jak najwyższych dywidend. Siłą rzeczy, nie można zakładać, iż udziałowcy nie powinni lub nie mają wpływu na biznes, którego są właścicielami, bo byłoby to założenie niezgodne z podstawami działalności gospodarczej.
Każdy podmiot gospodarczy posiada swojego beneficjenta rzeczywistego (UBO), który może mieć wpływ na działalność spółki poprzez określanie strategii lub udział w podejmowaniu decyzji właścicielskich. Nie oznacza to jednak, iż taki wpływ powoduje, iż beneficjent – a nie sama spółka – jest rzeczywistym właścicielem otrzymywanych przez spółkę holdingową należności. Funkcjonowanie organów spółki (zarządu, rady nadzorczej, zgromadzenia wspólników) oraz przestrzeganie zasad ładu korporacyjnego (corporate governance) zapewnia, iż decyzje dotyczące alokacji środków, reinwestycji czy zarządzania ryzykiem podejmowane są przez podmiot jako niezależny uczestnik obrotu gospodarczego, a nie wyłącznie w imieniu beneficjenta.
- Działalność holdingowa w świetle Objaśnień Podatkowych Ministerstwa Finansów z 3 lipca 2025 r.
Objaśnienia podatkowe wprost potwierdzają i doprecyzowują, iż działalność holdingowa może być kwalifikowana jako rzeczywista działalność gospodarcza, o ile spełnia określone kryteria. Co istotne, Ministerstwo Finansów uznaje specyfikę takiej działalności, różnicując wymogi wobec holdingów od wymagań stawianych spółkom czysto operacyjnym.
Kluczowe argumenty wynikające z Objaśnień to:
- zróżnicowane wymogi dotyczące substratu majątkowo-osobowego: Objaśnienia wprost stwierdzają, że: „Nie oznacza to jednak, iż w przypadku każdego podmiotu konieczne jest posiadanie znaczącego substratu majątkowo-osobowego, aby można było uznać go za rzeczywistego właściciela danej płatności. Poziom rozbudowania tego substratu wystarczający dla spełnienia przesłanki prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej zależy od rodzaju prowadzonej działalności i rodzaju badanej należności. Oznacza to, iż inne (niższe) wymogi co do zawartości tego substratu będą stawiane tzw. spółkom holdingowym niż spółkom operacyjnym. (str. 11). To najważniejsze stanowisko, które uznaje, iż działalność holdingowa ze swojej natury nie wymaga tak rozbudowanej infrastruktury jak np. działalność produkcyjna.
- konkretyzacja substratu dla spółki holdingowej: Zgodnie z Objaśnieniami, w przypadku spółki holdingowej „posiadanie substratu majątkowo-osobowego sprowadza się, co do zasady, do odpowiednio doświadczonego personelu, faktycznie zaangażowanego w działalność podmiotu, posiadającego wystarczającą wiedzę ekspercką i wyposażonego w odpowiedni sprzęt biurowy” (str. 11). Wskazuje to, iż nacisk kładziony jest na zasoby ludzkie i ich kompetencje, a niekoniecznie na aktywa materialne.
- ponoszenie ryzyka gospodarczego: Dokument podkreśla, że: „szczególnie w przypadku spółek holdingowych konieczne jest stwierdzenie czy ponoszone koszty świadczą o ponoszeniu ryzyka gospodarczego adekwatnego do prowadzonej przez ten podmiot działalności” (str. 13). Oznacza to, iż analiza powinna koncentrować się na tym, czy holding faktycznie ponosi koszty swojej działalności i ryzyka z nią związane, co jest esencją prowadzenia biznesu.
- wskaźniki samodzielności gospodarczej holdingu: Objaśnienia podają konkretne przykłady świadczące o samodzielności spółki holdingowej: „posiadanie i ponoszenie kosztów kont bankowych, na które otrzymywana jest płatność i nad którymi wyłączną kontrolę spółka sprawuje poprzez własny personel; (…) opłacanie przez spółkę kosztów działalności z takiej jednolitej puli środków; brak ograniczeń korporacyjnych uniemożliwiających samodzielne decyzje co do codziennej działalności spółki” (str. 13).
- zarządzanie aktywami jako istota działalności: Powołując się na orzecznictwo TSUE, Objaśnienia wskazują, że: „Okoliczność, iż działalność gospodarcza spółki dominującej (…) polega na zarządzaniu aktywami jej spółek zależnych, lub iż dochody tej spółki dominującej pochodzą wyłącznie z owego zarządzania nie może samo w sobie oznaczać istnienia czysto sztucznej struktury pozbawionych wszelkich realiów gospodarczych” (str. 13, przypis 21). Jest to jednoznaczne potwierdzenie, iż samo zarządzanie grupą kapitałową jest pełnoprawną działalnością gospodarczą.
- dzielony substrat osobowo-majątkowy jako dopuszczalny model funkcjonowania: Objaśnienia wprowadzają również możliwość uwzględnienia przy ocenie rzeczywistej działalności gospodarczej sytuacji, w której spółka korzysta z zasobów innych podmiotów z grupy – takich jak personel, biura czy usługi wsparcia – pod warunkiem, iż znajdują się one w państwie objętym odpowiednią dyrektywą lub umową o unikaniu podwójnego opodatkowania. Rozwiązanie to odzwierciedla praktykę rynkową, w której racjonalne jest współdzielenie infrastruktury zamiast jej dublowania w każdej spółce. Konstrukcja ta daje szansę wielu podmiotom na spełnienie wymagań statusu rzeczywistego właściciela bez konieczności tworzenia kosztownych i sztucznych struktur, przy czym pozostaje jedynie jednym z elementów oceny i nie zwalnia z obowiązku spełnienia pozostałych przesłanek definicji rzeczywistego właściciela.
- Wnioski Końcowe
W świetle orzecznictwa TSUE oraz krajowych regulacji podatkowych, działalność holdingowa nie jest tożsama z biernym posiadaniem udziałów. o ile spółka holdingowa aktywnie uczestniczy w zarządzaniu spółkami zależnymi, a jej działalność posiada adekwatną substancję biznesową, wówczas należy ją traktować jako działalność gospodarczą.
Ocena działania spółki holdingowej musi uwzględniać jej charakter, koncentrując się na elementach faktycznych wskazujące na realny i aktywny charakter działalności spółki holdingowej, tj. funkcjonowanie biur, zatrudnianie pracowników, wykonywanie funkcji zarządczych i strategicznych oraz podejmowanie decyzji inwestycyjnych.
Jeżeli spółka holdingowa aktywnie zarządza swoimi inwestycjami, podejmuje ryzyko gospodarcze, oraz uczestniczy w nadzorze spółek zależnych, a jej działalność posiada wymaganą, choć specyficzną, substancję biznesową, wówczas musi być traktowana jako podmiot prowadzący rzeczywistą działalność gospodarczą.
Tak zdefiniowana działalność holdingowa odpowiada kryteriom „rzeczywistej działalności gospodarczej” w rozumieniu ustawy o CIT oraz spełnia standardy wynikające z praktyki międzynarodowej.
