7 godzin temu
- Projekt ustawy wprowadza instytucję tzw. „przyjaciela sądu”, która ma wspierać sądy w kompleksowym rozpoznaniu spraw.
- Organizacja społeczna, która bierze udział w postępowaniu w charakterze uczestnika na prawach strony, ma być pozbawiona możliwości wnoszenia skargi kasacyjnej.
- Wniesienia do sądu pisma procesowego będzie można dokonać przez dowolnego operatora pocztowego, a nie wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej.
Dokumenty potwierdzające pełnomocnictwo
Jednym z działań deregulacyjnych jest wprowadzenie do postępowania sądowoadministracyjnego rozwiązania dotyczącego składania dokumentów potwierdzających umocowanie do działania w sprawie, zaczerpniętego z Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 29 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU) złożenie przez przedstawiciela ustawowego, organ albo osoby, o których mowa w art. 28 PostAdmU, przy pierwszej czynności w sprawie, dokumentu wykazującego umocowanie lub jego uwierzytelnionego odpisu, nie będzie wymagane, o ile stwierdzenie takiego umocowania przez sąd jest możliwe na podstawie dostępnego elektronicznie wykazu lub rejestru.
Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy lub doradca podatkowy (którzy także mają obowiązek przy pierwszej czynności w sprawie złożyć do akt pełnomocnictwo z opisem mocodawcy lub uwierzytelniony odpis) będą mogli sami uwierzytelnić odpis pełnomocnictwa lub innych dokumentów potwierdzających ich umocowanie. Także w ich przypadku wykazywanie umocowania nie będzie wymagane, jeżeli sąd może je ustalić na podstawie elektronicznego wykazu lub rejestru. Ta sama regulacja będzie obowiązywała w przypadku składania przez powyżej wskazane podmioty pierwszego pisma w sprawie.
Placówki pocztowe
Na mocy nowelizacji zmianie ma ulec art. 83 § 3 PostAdmU. Obecne regulacje uzależniają skuteczność wniesienia do sądu pisma procesowego od złożenia go jedynie u operatora, który świadczy pocztowe usługi powszechne. Na mocy nowelizacji pismo będzie można złożyć „w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 366) lub placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, albo polskim urzędzie konsularnym”. Regulacja jest następstwem wyroku TSUE z 27.3.2019 r., C-545/17, Legalis, w którym Sąd orzekł, iż powyższy zapis ustawowy jest niezgodny z art. 7 ust. 1 zd. pierwsze w związku z art. 8 dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15.12.1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z 20.12.2008 r. (Dz.Urz. UE L z 1998 r. Nr 15, s. 14).
Wprowadzenie instytucji „przyjaciela sądu”
Nowelizacja zakłada dodanie do art. 106 PostAdmU § 3a, na mocy którego do postępowania sądowoadministracyjnego zostanie wprowadzona instytucja tzw. „przyjaciela sądu”. Jej istotą jest możliwość zwrócenia się sądu do organizacji społecznej lub organu administracji publicznej o przedstawienie poglądu istotnego dla sprawy, w sytuacji pojawienia się wątpliwości. To rozwiązanie umożliwi rozstrzygnięcie sprawy skomplikowanej, istotnej dla debaty publicznej, w możliwie najbardziej rzetelny sposób.
Połączenie spraw w celu ich łącznego rozpoznania
Zmianie ulegnie także art. 111 § 1 PostAdmU, zgodnie z którym sąd będzie mógł zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw do łącznego rozpoznania lub rozstrzygnięcia, o ile nie spowoduje to nadmiernego przedłużenia postępowania. Wyjątkiem od tej zasady będzie sytuacja, w której połączenie wszystkich spraw ze skarg na decyzję mogłoby skutkować utrudnieniem lub wręcz niemożliwością wydania orzeczenia w rozsądnym terminie.
Organizacje społeczne bez prawa do wniesienia skargi kasacyjnej
Organizacje społeczne działające na prawach strony stracą możliwość wnoszenia skargi kasacyjnej, co w założeniu wyeliminuje ryzyko jej wpływania na sytuację prawną adresata decyzji. Chodzi tu głównie o przypadki, w których rozstrzygnięcie jest korzystne dla strony postępowania, a kwestionuje je jedynie właśnie organizacja społeczna (lub organ samorządu zawodowego). Ministerstwo Sprawiedliwości podnosi, iż przepisy mają chronić stronę postępowania, a nie jego uczestnika.
Zwrot uiszczonego wpisu
Zmiana art. 232 § 1 pkt. 2 PostAdmU przewiduje możliwość zwrotu z rzędu wpisu od zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji, w sytuacji uwzględnienia każdego zażalenia – w tej chwili taki zwrot ma miejsce jedynie przy uwzględnieniu zażalenia na postanowienie w przedmiocie ukarania grzywną.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi trafił do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, która przewiduje jego przyjęcie w II kwartale 2025 r.
