Odszkodowanie za utratę psa

Stan faktyczny

Pasażerka F. i jej matka zarezerwowały bilety lotnicze na obsługiwany przez przewoźnika lotniczego (dalej: Iberia) lot z Buenos Aires do Barcelony. Pasażerki te podróżowały ze swoim psem. Ze względu na swój rozmiar i wagę ten pies miał podróżować w luku bagażowym. F. zarejestrowała transporter, w którym znajdował się pies, ale nie złożyła specjalnej deklaracji interesu w rozumieniu art. 22 ust. 2 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu 28.5.1999 r., podpisanej przez Wspólnotę Europejską w dniu 9.12.1999 r. i zatwierdzonej w jej imieniu decyzją Rady 2001/539/WE z 5.4.2001 r. (Dz.Urz. UE L z 2001 r. Nr 194, s. 38; dalej: PrzewLotK). Pies wydostał się z transportera, zaczął biegać w pobliżu samolotu i nie został odzyskany przez Iberię.

F. żądała przed sądem w Madrycie zadośćuczynienia za krzywdę, którą szacuje na 5000 EUR. O ile Iberia uznała swoją odpowiedzialność i prawo F. do odszkodowania, to jednak w granicach przewidzianych w art. 22 ust. 2 PrzewLotK. Sąd ten powziął wątpliwości, czy art. 17 ust. 2 w zw. z art. 22 ust. 2 PrzewLotK należy interpretować w ten sposób, iż wyłącza on z zakresu jej stosowania zwierzęta domowe określane pojęciem „bagażu”.

Stanowisko TS

Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) Nr 2027/97 z 9.10.1997 r. w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu przewozu pasażerów i ich bagażu drogą powietrzną (Dz.Urz. UE L z 1997 r. Nr 285, s. 1) odpowiedzialność przewoźników lotniczych Unii wobec pasażerów i ich bagażu regulują postanowienia PrzewLotK dotyczące tej odpowiedzialności (wyrok TS z 20.10.2022 r., Laudamotion, C-111/21, Legalis, pkt 18). Na podstawie art. 17 ust. 2 PrzewLotK przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą w razie zniszczenia, utraty lub uszkodzenia przyjętego bagażu jedynie pod warunkiem, iż wydarzenie, które spowodowało zniszczenie, utratę lub uszkodzenie bagażu, nastąpiło na pokładzie statku powietrznego lub podczas jakiegokolwiek okresu, w którym przyjęty bagaż był pod opieką przewoźnika.

Pojęcie „bagaż”, o którym mowa w tym postanowieniu, nie zostało zdefiniowane ani w PrzewLotK, ani w rozporządzeniu 2027/97. Trybunał podkreślił, iż pojęcie „bagaż”, w szczególności z uwagi na przedmiot PrzewLotK, którym jest ujednolicenie przepisów dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, powinno być interpretowane w sposób jednolity i autonomiczny w Unii i jej państwach członkowskich.

W art. 31 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. 1990 Nr 74, poz. 439; dalej: TraktatK), która odzwierciedla zwyczajowe prawo międzynarodowe i której postanowienia stanowią część porządku prawnego Unii, uściśla, iż wykładni Traktatu należy dokonywać w dobrej wierze zgodnie ze zwykłym znaczeniem, jakie należy nadawać jego postanowieniom w ich kontekście oraz w świetle jego przedmiotu i celu. Ponadto art. 32 tej Konwencji przewiduje możliwość odwołania się do uzupełniających środków interpretacji między innymi prac przygotowawczych nad danym traktatem oraz okoliczności, w jakich został on zawarty.

Trybunał stwierdził, iż w zwykłym znaczeniu termin „bagaż” odnosi się w sposób ogólny do każdego przedmiotu, który dana osoba zabiera ze sobą w podróż. Pomimo, iż zwykłe znaczenie terminu „bagaż” odnosi się do przedmiotów, zdaniem TS, nie pozwala ono samo w sobie na stwierdzenie, iż zwierzęta domowe nie są objęte tym pojęciem.

Odnosząc się do kontekstu, w jakim pojęcie „bagażu” zostało użyte w art. 17 ust. 2 PrzewLotK, TS podkreślił, iż ten termin znajduje się również w art. 1 PrzewLotK, który określa zakres stosowania PrzewLotK. Tymczasem przepis ten wymienia w sposób wyczerpujący trzy kategorie międzynarodowego przewozu dokonywanego statkiem powietrznym za wynagrodzeniem, a mianowicie międzynarodowy przewóz osób, bagażu i ładunku.

Trybunał odrzucił wykładnię, zgodnie z którą zwierzę domowe wchodzi w zakres pojęcia „pasażerów”, ponieważ art. 1 PrzewLotK dotyczy odrębnie osób i bagażu. Zdaniem TS powyższe stanowisko potwierdzają cele przyświecające przyjęciu PrzewLotK. Zgodnie bowiem z akapitem trzecim preambuły PrzewLotK państwa będące jej stronami, świadome „wagi zapewnienia ochrony interesów konsumentów w międzynarodowym przewozie lotniczym i potrzeby sprawiedliwej rekompensaty opartej na zasadzie naprawienia szkody”, postanowiły przewidzieć system obiektywnej odpowiedzialności przewoźników lotniczych. Taki system oznacza jednak – jak wynika z akapitu piątego preambuły PrzewLotK – konieczność zachowania „sprawiedliwej równowagi interesów” przewoźników lotniczych i pasażerów [wyrok TS z 6.7.2023 r., Austrian Airlines (Pierwsza pomoc medyczna na pokładzie statku powietrznego), C-510/21, Legalis, pkt 25]. W celu zachowania takiej równowagi PrzewLotK przewiduje w niektórych wypadkach – w szczególności zgodnie z jej art. 22 ust. 2 PrzewLotK w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia bagażu – ograniczenie odpowiedzialności ciążącej na przewoźnikach, przy czym wynikające stąd ograniczenie odpowiedzialności za szkodę stosowane jest w odniesieniu do „każdego pasażera”.

W niniejszej sprawie F. zarejestrowała transporter, w którym znajdowało się jej zwierzę domowe, nie składając specjalnej deklaracji interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia w chwili wydania zarejestrowanego bagażu przewoźnikowi w rozumieniu art. 22 ust. 2 PrzewLotK. Trybunał dokonał wykładni art. 22 ust. 2 PrzewLotK w ten sposób, iż w odniesieniu do przewozu bagażu odpowiedzialność przewoźnika lotniczego w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia „jest ograniczona”, począwszy od 30.12.2009 r. do 28.12.2019 r., do kwoty 1131 SDR na pasażera, ale również, iż granica przewidziana w tym postanowieniu stanowi górną granicę odszkodowania, która nie przysługuje z mocy samego prawa jako ryczałtowa kwota każdemu pasażerowi, choćby w przypadku utraty jego bagażu (wyrok TS z 9.7.2020 r., Vueling Airlines, C-86/19, Legalis, pkt 30).

Zdaniem TS możliwość złożenia przez pasażera specjalnej deklaracji interesu w chwili wydania zarejestrowanego bagażu przewoźnikowi na podstawie art. 22 ust. 2 PrzewLotK potwierdza, iż granica odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za szkodę wynikającą z utraty bagażu stanowi, wobec braku jakiejkolwiek specjalnej deklaracji interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia, granicę bezwzględną, która obejmuje zarówno krzywdę, jak i szkodę materialną (wyrok Vueling Airlines, pkt 31).

Zarówno z orzecznictwa TS, jak i z art. 13 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 202, s. 47; dalej: TFUE) wynika, iż ochrona dobrostanu zwierząt stanowi uznawany przez Unię cel interesu ogólnego (wyrok TS z 29.2.2024 r., cdVet Naturprodukte, C-13/23, Legalis, pkt 49). Niemniej jednak TS uznał, iż art. 13 TFUE nie zakazuje tego, aby zwierzęta były transportowane jako „bagaż” w rozumieniu art. 17 ust. 2 PrzewLotK i były uznawane za taki w ramach systemu odpowiedzialności ustanowionego przez PrzewLotK, pod warunkiem iż wymagania w zakresie dobrostanu zwierząt zostaną w pełni uwzględnione podczas ich transportu.

Trybunał orzekł, iż art. 17 ust. 2 PrzewLotK w związku z jej art. 22 ust. 2 należy interpretować w ten sposób, iż zwierzęta domowe nie są wyłączone z zakresu pojęcia „bagażu” w rozumieniu tych postanowień.

Komentarz